گیشاها؛ زنان اسرارآمیز مشرق زمین

گیشا /geesha/ با گیشا /geisha/ فرق دارد. اولی نام محله ای در تهران است که به افتخار پدید آورنده اش به این نام خوانده می شود و دومی نوعی عروسک زنده ژاپنی و نماد جوامع مرد سالار شرق آسیاست.
کلمه ی «گیشا» را اولین بار در کتاب «جنس ضعیف» دیدم. این کتاب گزارشی از وضعیت زنان آسیای شرقی است که «اوریانا فالاچی» پس از سفر به این مناطق نگاشته است. کتاب بی نظیری است که در یادداشتی جداگانه به آن خواهم پرداخت.
گیشا در لغت به معنی هنرمند است و به زنانی اطلاق می شود که برای رقص و آواز و سرگرمی به معنای حاضرجوابی و پذیرایی تربیت می شدند. تعلیمات گیشا ها از کودکی شروع می شده و سخت گیری زیادی وجود داشته است. این کودکان در کنار تعلیم دیدن، خدمتکار گیشا های هم خانه خود نیز بودند.
«کیوتو»، مقر اصلی گیشاها بوده است و «گیون» محله گیشا نشین ژاپن تا قبل از جنگ جهانی دوم محسوب می شده است. «اوکیا»ها محل زندگی گیشا ها بوده است. پس از پایان تعلیمات، دختران نوجوان، یک گیشای کار آموز محسوب می شدند. نوع کیمونوی آنها و شنیون موی (نوعی آرایش مو که اختراع ژاپنی است) یک گیشای کارآموز متفاوت است. هر گیشای کارآموز در ابتدای کارش یک خواهر بزرگ تر دارد یعنی گیشای باتجربه ای از اوکیا، الگوی او قرار می گیرد و گیشای کارآموز تا مدت ها همراه او به مهمانی ها می رود.
آرایش موی گیشا ها، شنیون با مدل های خاص است و صورت خود را کاملا سفید می کنند. آرایش سفید نوعی رمز آلودی ایجاد می کند که می توان آن را نمودی از زندگی اسرارآمیز گیشاها دانست. مخارج تعلیم گیشا ها، کیمونوهای فاخر و لوازم آرایش آنها رقم قابل توجی است که یک گیشا پس از شروع به کار رسمی، هزینه های آن را به «اوکیا» باز می گرداند. یک گیشای موفق، این شانس را دارد که «دختر اوکیا» شود و پس از مرگ مادر قبلی «اوکیا» آن را به ارث برد و به تربیت گیشا های جوان بپردازد.
معمولا مردان ثروتمند حامی مالی گیشا ها می شدند. این مردان معمولا مسن و متاهل بودند و ممکن بوده که چند گیشا  داشته باشند. پذیرایی از میهمان های رسمی و همراهی در سفر، از وظایف گیشای یک مرد بوده است اما گیشا ها آزاد بودند تا در مواقع دیگر، در چایخانه ها به پذیرایی مشغول باشند.
در صورتی که دوست دارید اطلاعات بیشتری در زمینه زندگی اسرارآمیز گیشا ها داشته باشید خواندن رمان ششصد صفحه ای «خاطرات یک گیشا» نوشته «آرتور گلدمن» را به شما توصیه می کنم. «آرتور گلدمن» یک شرق شناس با تخصص تاریخ ژاپن است که نتیجه ۱۰ سال تحقیقات وی در زمینه زندگی گیشاهاست. فیلمی اقتباسی با همین نام نیز ساخته شده است که البته تفاوت هایی با متن کتاب نیز دارد.