اسرار گنج دره جنی

 

«در این چشم انداز بیشتر آدم ها قلابی اند. هر جور شباهت میان آن ها و کسانِ واقعی مایه تاسف کسان واقی باید باشد.»

دو جمله بالا به جای مقدمه کتاب «اسرار گنج دره جنی» به قلم «ابراهیم گلستان» آمده است. اعتراف می کنم که قبل از مصاحبه مفصلی که با ابراهم گلستان در هفته نامه شهروند امروز بخونم، حتی اسم این نویسنده و فیلمساز ایرانی به گوشم هم نخورده بود. بسیار مشتاق بودم تا یکی از رمان های این نویسنده را بخوانم و ببینم آدمی که بی رحمانه شخصیت همه را نابود می کند، چگونه می نویسد. حتی اگر تمام ایرادها و انتقادهای گلستان درست باشد، این همه حرف درست را نمی توان از یک نفر شنید!!!!

 اسرار گنج دره جنی اولین بار در ۱۳۵۳ برای اولین بار در تهران به چاپ رسیده و تا سال ۱۳۸۶، به چاپ ششم رسیده است. این کتاب از روی فیلمی به همین نام (که آن هم اثر ابراهیم گلستان است) ساخته شده که گویا هرگز به اکران عمومی نرسیده است. لحن کتاب بسیار تند و تلخ است، داستانی را برای خواننده روایت می کند اما انگار ارزشی برای مخاطبش قائل نیست. داستان جالب است اما روایتگرش ابراهیم گلستان است با روحیه ای شبیه خروس جنگی! ناچارید داستان را از زاویه نویسنده بخوانید و هیچ راه دیگری ندارید؛ این جور کتاب خواندن اصلا به مذاق من خوشایند نیست!!!

و اما داستان؛ دره جنی ایران است و گنجش نفت، ملتی که تنها گنجشان را می فروشند و وسایلی می خرند که حتی زیر ساخت لازم برای استفاده از آن را ندارند؛ وضعیتی خنده آوری در حمل اثاثیه مردی که پولدار شده و مبل ساخته شده به سبک انواع لوئی ها را به خانه کاه گلی اش می آورد و مزرعه اش را پر از مجسمه اله های یونانی میکند، به تصویر کشیده شده است. مردی که حتی نمی داند که تلویزیون و ماشین لباسشویی برق می خواهد وای بر مردمی هزار چهره که هر لحظه به رنگ و چهره ای در می آیند تا شاید از گنج مرد چیزی به آنها برسد؛ بسیار تاسف بار است چون کسان واقعی زیادی به افراد قلابی این چشم انداز شبیهند!

استفاده هنرمندانه و بی نظیر از نمادها در طول داستان غیر قابل انکار است، هیچ جمله یا حتی کلمه اضافی در قصه پیدا نمی کنید و تمام شخصیت ها حاصل قرن ها نادانی و بی فرهنگی اند، نکته بسیار جالب توجه دیگر رعایت بسیار دقیق اصول نشانه گذاری است؛ حتی یک ویرگول کم و زیاد پیدا نمی کنید؛ کاش ابراهیم گلستان احترام بیشتری برای مخاطبش قائل بود!